بررسی عوامل داخلی و خارجی سازمان علوم تحقیقات و فناوری و ارائه ی چند راهبرد

با تحلیل عوامل داخلی و خارجی یک نقطه قوت ، یک نقطه ضعف و یک موقعیت تهدید آفرین و یک موقعیت فرصت ساز را برای سازمان منتخب گروه خود بیابید
سپس با تحلیل سوات از هریک از چهار گونه راهبرد سوات  یک راهبرد بنویسید و هر  چهار راهبرد پیشنهادی خود را  را در برگه شخصی خود در گروه درسی تان  درج نمائید تا در جلسه گروهتان برای انتخاب بهترین پاسخ مورد بررسی قرار گیرد

 

با توجه به وضعیت موجود در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در این تمرین به بررسی نقات قوت، ضعف و موقعیت های فرصت ساز برای این سازمان پرداخته می شود و در انتها چهار راهبرد ارائه می شود.

 

نقاط قوت : (عامل داخلی)

·         توزیع امکانات آموزش‎عالی در سراسر کشور

·         روند روبه رشد دسترسی به آموزش‎عالی

·         وجود شیوه‎های متنوع دسترسی به آموزش‎عالی

·         مشارکت بخش خصوصی در آموزش‎عالی

·         گسترش دوره‎های تحصیلات تکمیلی

·         رشد سریع تعداد مقالات علمی

·         ایجاد قطبهای علمیوجود اعضاء هیأت علمی با تجربه و توانمند

·         وجود سوابق و تجربیات علمی در کشور

·         وجود افراد صاحب نظر

·         وجود اعضای هیأت‎علمی برجسته

·         امکانات مالی و انسانی در بخش خصوصی

 

نقاط ضعف : (عامل داخلی)

·         پایین بودن میزان دسترسی به آموزش‎عالی

·         تأکید بیش از حد نظام آموزش به انتقال دانش بجای ایجاد زمینه‎های ابداع و نوآوری و تقویت روحیه کارآفرینی و پژوهندگی

·         پایین بودن سهم تحصیلات از کل آموزش‎عالی

·         متناسب نبودن جایگاه مادی و معنوی پژوهشگران و فناوران

·         جذابیت کمتر فعالیتهای پژوهشی و فناوری نسبت به بخشهای تولیدی و بازرگانی

·         ضعف ارتباطات بین‎المللی پژوهشگران، فناوران و مراکز پژوهشی و فناوری کشور

·         ارتباط ضعیف دانشگاه و صنعت

·         سوء استفاده از عناوین علمی و پژوهشی

 

فرصت ها : (عامل خارجی)

·         حمایت رهبری از توسعه فعالیت های علمی کشور

·         وجود رئیس جمهور (و تیم دولت) دانشگاهی

·         ایجاد معاونت علم و فناوری ریاست جمهوری

·         استقبال مدیریت کلان کشور (مجلس، معاونت برنامه ریزی راهبردی ریاست جمهوری و ...) از پژوهش، برنامه ریزی و استاندارد سازی خدمات

·         حمایت تمام عیار مسئولین عالی مرتبه نظام از تولید علم و نهضت نرم افزاری

·         هدایت راهبردی سند چشم انداز 20 ساله

·         توجه مقامات عالی رتبه کشور به حمایت از نخبگان

·         توجه ویژه به گسترش نهضت نرم‎افزاری در کشور

·         رویکرد دانش محور به اقتصاد ملی در برنامه چهارم توسعه

·         توجه به اهمیت توسعه فناوری درسیاست‎های کلان ملی

·         آموزش مجازی

·         وجود منابع علمی و مدیریتی قابل دسترس در شبکه اطلاعات جهانی

 

تهدید ها : (عامل خارجی)

·         مدرک‎گرایی

·         ضعف به کارگیری یافته های پژوهش

·         عدم خودباوری و عدم اطمینان به پژوهشگران و فناوران داخلی

·         نبود باور جدی برای به کارگیری یافته‎های پژوهشی در امور اجرایی

·         فقدان زیر ساختهای قانونی، فرهنگی و ساختاری برای حمایت از مالکیت فکری

·         رشد فقط کمی مؤسسات آموزش‎عالی غیرانتفاعی و توجه ناکافی به رشد کیفی در ‌آنها

·         مدرک‎گرایی

·         کثرت جمعیت تحت پوشش

·         گسترش دانشگاه ها و افزایش تعداد دانشجویان

·         پایین بودن میزان رضایت از دریافت خدمات

·         افزایش سطح آگاهی و انتظارات ذی نفعان

 

راهبردهایS_T : (کاهش خسارت های ناشی از تهدید ها با استفاده از نقاط قوت)

·         افزایش دسترسی به مقالات علمی

·         حمایت از یافته‎های پژوهشی و مالکیت فکری

·         تعیین تعدادی از دانشگاه‎ها و حمایت از آنها برای رسیدن به سطح بین‎المللی

·         اعطای مجوز و گسترش آموزش‎عالی براساس نتایج ارزیابی علمی و نظام اطلاعات

·         کنترل استانداردهای دانشگاه‎ها و مؤسسات براساس ارزیابی‎های به هنگام

·         اعطای بودجه‎ براساس نتایج ارزیابی و میزان هماهنگی درنهایت ذی‎نفعان آموزش‎عالی

 

راهبردهای W_T : (کاهش نقاط ضعف و دوری از تهدید ها)

·         اهتمام به حفظ ارزشهای فرهنگی،‌ اجتماعی، اسلامی

·         افزایش ارتباط سیاستهای علم و فناوری با نیازهای جامعه و حوزه‎ای فرهنگی و اقتصادی

·         واگذاری فعالیتهای قابل واگذاری به‌ مؤسسات وابسته

·         ارائه سیستمهای رایانه‎ای برای ابلاغ به هنگام تصمیم‎ها به دانشگاهها

·         کنترل و ارائه بودجه و مجوزها براساس نتایج ارزیابی

·         انتقال کارمندانی که به صورت غیرتخصصی فعالیت می‎کنند به مؤسسات وابسته

·         تعدیل نیروهای زیردیپلم

·         اصلاح ساختار خرد و سازماندهی دوباره امور وزارت به نحو کارامد

·         برنامه ریزی برای اجرای منشور اخلاقی

·         توسعه و توانمندسازی سازمانی، گروهی و فردی در وزارت

·         عزم جدی که در اصلاح ساختار و جا انداختن تفکر سیستمی از سوی مدیریت ارشد

·         سرعت عملی در ایجاد یا اصلاح قوانین لازم

راهبرد های S_O : (به دست آوردن فرصت ها با استفاده از نقاط قوت)

·         ارتقاء کیفی قطبهای علمی

·         بومی سازی فناوری

·         گسترش مشارکت بخش خصوصی در علوم، تحقیقات و فناوری

·         توسعه دوره‎های تحصیلاتی تکمیلی

·         توسعه مشارکت بخش خصوصی در آموزش‎عالی

·         توسعه شیوه‎های نوین آموزش

·         احیای تاریخ علمی و فرهنگی اسلام و ایران

·         ترویج معیارهای اخلاقی در پژوهش و فناوری

·         بومی سازی فناوری

·         توسعه فرهنگ خودباوری و معرفی تاریخ فرهنگ و علم اسلام و ایران

·         ایجاد سیستمهای مکانیزه جمع‎اوری اطلاعات

·         ایجاد سیستم‎های نظارت و ارزیابی پیشرفته

·         ایجاد سیستمهای خودارزیابی

·         واگذاری برخی از ارزیابی‎ها به دانشجویان، اساتید، مؤسسات علمی و ..

 

راهبردهای W_O : (کاهش نقاط ضعف سازمان با استفاده از فرصت ها)

·         مأموریت‎گرا و تقاضا محور کردن پژوهش‎های کشور

·         تقویت ارتباط دانشگاه و صنعت

·         تنوع بخشی و افزایش اعتبارات تحقیقاتی

·         افزایش اعتبارات تحقیقاتی

·         توسعه ظرفیت منابع انسانی در سطوح تحصیلات تکمیلی

·         توسعه تربیت هیأت‎علمی آموزش و پژوهش

·         افزایش و تنوع بخش به اعتبارات تحقیقاتی

·         تهیه سیستم آماری به روز از نخبگان و یکسان‎سازی، شفاف‎سازی قانون و نوع حمایت‎ها

هستان شناسی برای توصیف واژگان کلیدی

در این تمرین توصیفی صریح از تعدادی از واژگان کلیدی دامنه ی راهبردی ارائه میشود.

 

راهبرد:

واژه «استراتژی» (Strategy) که اکنون در زبان فارسی از آن به «راهبرد» تعبیر می شود مفهومی است که از عرصه نظامی نشأت گرفته و بعداً در سایر عرصه ها از جمله اقتصاد، تجارت و به ویژه عرصه سیاست و مملکت داری از کاربرد زیادی برخوردار شده است.

راهبرد یک عنصر در یک ساختار چهار بخش است: اولین بخش اهدافی که باید به آنها دست یافت می باشد. دومین بخش راهبرد های موردنظر برای دستیابی به آن اهداف چگونگی تخصیص منابع برای این منظور است. سومین بخش تاکتیک ها به مفهوم استفاده عملی از منابع اختصاص یافته می باشد. چهارمین بخش خود منابع و راه ها و روش ها هستند. بر این اساس راهبرد معمولاً شکاف بین اهداف و تاکتیک ها را پر می کند.

به عنوان مثال در ارتباط با سازمان مورد بررسی ما (وزارت علوم و تحقیقات و فناوری)

اداره کردن امور دانشگاهها و موسسات آموزش عالی تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

 

چشم انداز:

چشم انداز یا دور نمای سازمان به معنای مقصد و آرمان سازمان است. آینده ای است واقع گرایانه، محقق الوقوع و جذاب برای سازمان؛ چشم انداز کلید رهبری است؛ تبیین سرنوشت آینده ه بتر، موفقیت آمیز یا مطلوب تر سازمان نسبت به حال ؛ ایده ای است که آن چنان تولید انرژی می کند که در واقع با به کارگیری مهارت ها ، استعدادها و منابع ، محقق کردن آن آینده را به طور جهشی آغاز می کند؛ چشم انداز اولین مرحله پاسخ به تحول سازمان است؛ در نهایت می توان گفت؛ چشم انداز به این پرسش پاسخ می دهد:

"ما می خواهیم به کجا برسیم؟"

ویژگی های چشم انداز عبارتند از:

چشم انداز ، برای همه افراد یک سازمان ، معنی آفرین است.

چشم انداز در سازمان ، چالشی ارزشمند ایجاد می کند.

چشم انداز، تولید انرژی و نیرو می کند.

چشم انداز ، آینده را به زمان حال می آورد.

چشم انداز، هویت مشترک سازمانی را توسعه می دهد.

ایجاد باور مفید و مهم بودن در افراد؛

متمرکز کننده منابع و تصمیمات در جای خود؛

ارتقای افراد به سطوح عالی تعهد و عمل؛

هدایت کننده توانایی های افراد در یک جهت مشترک؛

                                                                     

ماموریت :

مأموریت یک سازمان، مقصود یا فلسفه وجودی آن سازمان است بنابراین آن را از سایر سازمان ها جدا ساخته و دامنه فعالیت های سازمان را روشن می سازد. مأموریت سازمان عبارت است از بیان نگرش و دیدگاه ها، اگر در بیان مأموریت بیش از حد محدودیت قائل شویم، مانع از رشد خلاق سازمان خواهیم شد. از طرف دیگر اگر مأموریت سازمان به شیوه ای بسیار کلی و به گونه ای بیان شود که هیچ یک از راهبردهای محتمل حذف نگردد، فاقد هر نوع کارایی خواهد شد. در تدوین مأموریت سازمان باید از عبارت ها و جمله هایی استفاده کرد که در برگیرنده دیدگاه های مختلف باشد تا نیازهای گوناگون تأمین شود.

برای تعریف ماموریت سازمان به چهار سؤال زیر پاسخ داده می شود

1. چه چیزی ؟
2. برای چه کسانی؟
3. چگونه ؟
4. چرا ؟

 

 

منابع:

http://www.hamshahrionline.ir/details/33082

traininghrd.nigc.ir/utils/getFile.aspx?Idn=28943

http://mehdi-jalali.blogfa.com/post-55.aspx

 

 

معرفی

اینجانب رکسانا بالش زر به شماره دانشجویی 89101204 هستم و این ترم درس برنامه ریزی راهبردی فناوری اطلاعات  را با مهندس ابطحی دارم.

این صفحه شامل تمرینات و فعالیت های مرتبط به این درس بنده خواهد بود.

تمریک سوم

تحلیل SWOT یکی از پرکاربردترین چارچوب‌های تحلیلی برای تدوین استراتژی کسب و کار است. نام این چارچوب از ابتدای این واژه‌ها ساخته شده است:

۱. Strengths : نقاط قوت (عامل داخلی)

۲. Weaknesses : نقاط ضعف (عامل داخلی)

۳. Opportunities : فرصت‌ها (عامل خارجی)

۴. Threats : تهدید‌ها (عامل خارجی)

حال این ۴ معیار را برای سازمان وزارت علوم،تحقیقات و فناوری بررسی می‌کنیم:

۱. Strengths : نقاط قوت (عامل داخلی):

• نظارت عالیه وزارت علوم بر تمامی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی کشور بر اساس قانون
• توزیع و اختصاص بودجه دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی توسط این وزارت خانه که منجر به سیاست‌گذاری بر اساس اهداف مشخص می‌شود.

۲. Weaknesses : نقاط ضعف (عامل داخلی):

• پایین بودن سطح دانش فنی مدیران ارشد
• دارا نبودن یک سیستم یکپارچه اطلاعات دانشگاهی 
• پایین بودن درجه استقلال دانشگاه‌ها 
• وابسه بودن دانشگاه‌های دولتی به بودجه‌های عمومی
• کم بودن بودجه 

۳. Opportunities : فرصت‌ها (عامل خارجی):

علاقه‌مندی تعداد قابل توجهی از دانشجویان خارجی برای تحصیل در ایران به علت  پایین بودن هزینه زندگی و شهریه دانشگاه‌ها در مقایسه با برخی دانشگاه‌های خارجی. 

۴. Threats : تهدید‌ها (عامل خارجی):

پایین بودن کیفیت آموز‌ش‌های ارائه شده در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی که این منجر به فارغ تحصیلی دانشجویانی بی‌سواد و بی‌کار می‌شود که باعث زیر سوال رفتن اعتبار دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی می‌شود و در نهایت منجر به از بین رفتن اقتدار علمی وزارت علوم می‌شود.

استراتژی WO: سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که چگونه با اسفاده از فرصت‌ها، نقاط ضعف سازمان را کاهش دهیم؟

با جذب دانشجویان خارجی می‌توانیم بودجه بیشتری برای این وزارت خانه بدست آوریم.( منجر به کاهش آخرین نقطه ضعف ذکر می شود یعنی: کم بودن بودجه)

استراتژی SO: سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که چگونه می‌توان با استفاده از نقاط قوت، منابع نهفته در فرصت‌ها را به دست آورد؟

با سیاست گذاری هدفی مشخص می ‌توانیم برای کسب فرصت‌های ذکر شده در بالا، دوره‌های دانشگاهی به زبان‌های روز دنیا و نه فقط زبان فارسی برگزار کنیم.

استراتژی WT: سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که چگونه می‌توان با یک حرکت استراتژیک نقاط ضعف را کاهش داد و از تهدید‌ها دوری کرد؟

برای دوری از تهدید‌ها باید تعداد دانشجویان را کاهش داد و  استادان بنام  را در دانشگاه‌ها استفاده کنند که در نهایت منجر به افزایش کیفیت در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی می‌شود.

برای کاهش نقاط ضعف باید سیستمی یکپارچه از اطلاعات دانشگاه‌ها را طراحی کنیم و همچنین برگزاری دوره‌های آموزشی برای مدیران ارشد به منظور افزایش دانش فنی آنها.

استراتژی ST: سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است چگونه می‌توان با استفاده از نقاط قوت، خسارت‌های نهفته در تهدید‌ها را به حداقل کاهش داد؟

با نظارت هر چه دقیق‌تر و بهتر بر دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی می‌توانیم منجر به افزایش کیفیت آموزشی شویم.

تمرینک سوم - ادامه

راهبردهای مطلوب برای نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدات سازمان وزارت علوم و فناوری اطلاعات در این بخش آورده شده است:

ُSO: استفاده از نقاط قوت داخلی برای بهره برداری از فرصتهای خارجی

     - گسترش مشارکت بخش خصوصی در علوم، تحقیقات و فناوری

     - توسعه دوره های تحصیلاتی تکمیلی

WO: بهره بردای از فرصتها و بهبود بخشیدن به نقاط ضعف

     - ارتقا منزلت اجتماعی(مادی و معنوی) پژوهشگران و تحصیلکرده ها در جامعه

     - افزایش اعتبارات تحقیقاتی

ST: استفاده از نقاط قوت داخلی برای کاهش دادن اثرات ناشی از تهدیدات

    - افزایش دسترسی به مقالات علمی

    - حمایت از یافته های پژوهشی و مالکیت فکری

ٌWT: کم کردن نقاط ضعف داخلی و پرهیز از تهدیدات خارجی 

    - ایجاد و توسعه فناوریهای نوین

    - حمایت از تولیدات مبتنی بر تحقیق و توسعه

چدول مربوط به توضیحات بالا در شکل زیر آورده شده است:

تمرینک سوم

ابتدا به بیان چند فرصت برای سازمان وزارت علوم و فناوری اطلاعات میپردازیم:

1.سرمایه گذاری بخش غیردولتی در توسعه آموزش عالی

2.امکان رشد سریع توسعه علم

3.توجه ویژه به گسترش نهضت نرم افزاری در کشور

4.حمایت رهبری از توسعه فعالیت های علمی کشور(فرصت قانونی، دولتی و سیاسی)

5.افزایش توانایی دولت (فرصت اقتصادی)

6.گسترش تنوع آموزش عالی (فرصت اجتماعی - فرهنگی)

حال به بیان چند تهدید برای سازمان میپردازیم:

1.تصدی بیش از حد دولت در اقتصاد(تهدید قانونی، دولتی و سیاسی)

2.بالا بودن ضریب ریسک در فعالیتهای نوآورانه و پژوهشی

3.عدم تناسب نظام آموزشی کشور با نیازهای پژوهشی و فناوری

4.عدم استقلال بکارگیری یافته های پژوهشی در امور اجرایی

لیست نقاط قوت:

1. توزیع امکانات آموزشی عالی در سراسر کشور

2. روند رو به رشد دسترسی به آموزش عالی

3. وجود شیوه های متنوع دسترسی به آموزش عالی

4. مشارکت بخش خصوصی در آموزش عالی

لیست نقاط ضعف:

1. تمرکز شدید پژوهشگران و فعالیتعای پژوهشی در تهران

2. کم توجهی به کیفیت آموزشی

3. کم بودن تعداد مقالات در مجلات معتبر علمی

4. کم بودن میزان ارجاعات به مقالات ایرانی در مجلات معتبر علمی

بررسی سازمان مدنظر از نظر عوامل داخلی و خارجی و پیشنهاد چند راهبرد (تمرینک سوم)

توصیف وضع موجود

بررسی وضعیت موجود حوزه علوم، تحقیقات و فناوری کشور نشان می‌دهد که این حوزه دارای دستاوردها و نقاط قوت متعددی است اما در عین حال چالشها و نقاط ضعف مهمی نیز قابل شناسایی است. در ادامه، مهمترین نقاط قوت و ضعف و فرصت‌ها و تهدیدهای کشور در این حوزه تشریح شده است.

مهمترین فرصت‌ها

* توجه و اعتقاد ویژه مقام معظم رهبری به پیرشفت علمی کشور

* دیدگاه‌های ریاست محترم جمهور

* مرجعیت علمی و اجتماعی جامعه دانشگاهی در نگاه مردم

* شکل‌گیری همکاری‌های حوزه و دانشگاه

* پررنگ بودن فرهنگ علم‌آموزی در کشور

* وجود دانش آموختگان توانمند و با انگیزه

مهمترین نقاط قوت

* وجود قوانین و مقررات و اسناد بالادستی خاص در حوزه علم و فناوری

* سرعت بالای رشد علمی کشور (از نظر شاخص تعداد مقالات نمایه شده در پایگاه‌های ملی و بین‌المللی)

* توسعه کمی قابل قبول آموزش عالی در کشور

* گستردگی جغرافیایی آموزش عالی در استان‌ها و شهرهای مختلف کشور

* توسعه تحصیلات تکمیلی و کاهش اعزام دانشجویان به خارج

* تنوع بخشی در نظام‌های عرضه آموزش عالی

* ورود بخش خصوصی به آموزش عالی

* استقرار نسبی زیرساخت‌های پژوهشی در کشور

* شکل‌گیری و توسعه پارکهای علم و فناوری و مراکز رشد

* ایجاد شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان متعدد

* شکل‌گیری نسبی ارتباط دانشگاه با صنعت

* توسعه نسبی فناوری‌های نوین (نانو، بیو، هوافضا و...)

مهمترین تهدیدها

* بالابودن میزان بیکاری دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها

* افزایش بی‌رویه مهاجرت دانش‌آموختگان دانشگاه ها

* عدم انسجام در نظام سیاستگذاری و اجرا در آموزش، پژوهش و فناوری

مهمترین نقاط ضعف

* فقدان رویکرد درست نسبت به موضوع اسلامی شدن دانشگاه‌ها

* عدم تحقق اهداف اجرایی کرسی‌های آزاداندیشی و نظریه‌پردازی در دانشگاه‌ها

* عدم تناسب توانمندی‌های دانش‌آموختگان با نیازهای کشور

* عدم همگرایی و هدفمندی پژوهش‌ها در کشور

* عدم تناسب بین رشد کمی و کیفی آموزش عالی، پژوهش و فناوری

* تمرکزگرایی در مدیریت آموزش عالی

* سهم ناچیز دانش و فناوری کشور در جهان

* ضعف زنجیره تبدیل دانش به فناوری و محصول

* وجود محدودیت‌های تنش‌زا و فقدان نشاط سیاسی در دانشگاه‌ها

* ضعف ارتباط علمی با مراکز پیشرفته علمی جهان

* عدم تحقق سهم اعتبارات بخش آموزش عالی از تولید ناخالص ملی

* سهم ناچیز بخش غیردولتی در آموزش، پژوهش و فناوری

* نبود نهادهای مستقل ارزیابی و اعتبارسنجی آموزش و پژوهش

* کمبود و استهلاک منابع و زیرساخت‌های آموزش عالی 

پیشنهاد چند راهبرد بر اساس مدل SWOT

SO  : استفاده از نقاط قوت داخلی برای بهره‌برداری از فرصت‌های خارجی

نقطه قوت : مشارکت بخش خصوصی در آموزش عالی

فرصت : سرمایه گذاری  بخش غیر دولتی در توسعه آموزش عالی

راهبرد : گسترش مشارکت بخش خصوصی در علوم، تحقیقات و فناوری

نقطه قوت : روند رو به رشد دسترسی به آموزش و توزیع مناسب امکانات آموزشی

فرصت : امکان سریع رشد علم و توجه ویژه به گسترش نهضت نرم افزاری 

راهبرد : توسعه‌ی دوره‌های تحصیلات تکمیلی

ST  : استفاده از نقاط قوت داخلی برای کاهش اثرگذاری تهدید‌های خارجی

نقطه قوت : وجود شیوه‌های متنوع دسترسی به آموزش عالی و توزیع امکانات آموزش عالی در سراسر کشور

تهدید : بالا بودن ضریب ریسک در فعالیت‌های نوآورانه و پژوهشی و تصدی زیاد دولت در عرصه‌ی اقتصاد

راهبرد : حمایت از یافته‌های پژوهشی و حق مالکیت فکری

نقطه قوت : روند رو به رشد دسترسی به آموزش و توزیع امکانات آموزش عالی در کشور

فرصت : عدم تناسب نظام آموزشی کشور با نیازهای پژوهشی و فناوری 

راهبرد : افزایش دسترسی به مقالات علمی

ٌWO : بهره‌برداری از فرصت‌ها و بهبود نقاط ضعف داخلی

نقطه ضعف : تمرکز شدید پژوهشگران و فعالیت های پژوهشی در تهران

فرصت : امکان سریع رشد علم

راهبرد : تخصیص اعتبارات تحقیقی به مراکز پژوهشی کل کشور

نقطه ضعف : کم توجهی به کیفیت آموزش عالی 

فرصت : امکان سریع رشد علم و توجه ویژه به گسترش نهضت نرم افزاری 

راهبرد : ارتقا منزلت اجتماعی چه از لحاظ مادی و چه معنوی در سطح پژوهشگران و تحصیل کرده‌های جامعه

ٌWT : کاهش نقاط ضعف داخلی و پرهیز از تهدیدات خارجی

نقطه ضعف : کم بودن تعداد مقالات ایرانی در مجله‌های معتبر علمی

تهدید: بالا بودن ضریب ریسک در فعالیت‌های نوآورانه و پژوهشی

راهبرد : توسعه‌ی و ایجاد فناوری‌های نوین 

نقطه ضعف : ارتباط ضعیف بین دانشگاه و صنعت و جذابیت کمتر فعالیت‌های پژوهشی به نسبت تولیدی و صنعتی

تهدید : عدم تناسب نظام آموزشی با نیازهای پژوهشی و فناوری

راهبرد : تجاری سازی دستاوردهای پژوهشی و نوآوری و تهیه و پی‎گیری اجرای فرهنگ و قانون حمایت از مالکیت فکری

منابع:

منبع

منبع ۲

قانون اساسی

سند چشم انداز کشور

سیاست های کلی برنامه چهارم توسعه کشور

قانون برنامه چهارم توسعه کشور

رهنمودهای مقام معظم رهبری در خصوص آموزش عالی

قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

برنامه وزیر برای وزارت علوم

سند ملی توسعه بخش آموزش عالی

سند ملی توسعه پژوهش و فناوری

گزارش عملکرد

در این پست به مرور گزارش‌‌های هفتگی بنده درج خواهد شد.

هستان شناسی کلمات کلیدی

راهبرد:

راهبرد یا استراتژی مفهومی است که از عرصه نظامی نشأت گرفته و بعداً در سایر عرصه‌ها از جمله اقتصاد، تجارت و به ویژه عرصه سیاست و مملکت داری از کاربرد زیادی برخوردار شده است.

ریشه واژه «استراتژی» واژه یونانی «استراتژیا» (Strategia) به معنای «فرماندهی و رهبری» است. اکنون معنای ساده استراتژی عبارت است از یک طرح عملیاتی به منظور هماهنگی و سازماندهی اقدامات برای دستیابی به هدف.

امروزه علاوه بر فرماندهان نظامی و سیاستمداران، دست اندرکاران امور بازرگانی، اقتصاددانان، کارفرمایان عرصه صنعت نیز دارای راهبرد هستند. حتی افراد عادی نیز در زندگی روزانه خود از راهبردهای گوناگونی همچون کاهش هزینه، کاهش وزن و... سخن می‌گویند. البته در اینجا راهبرد به مفهوم هدف نیست بلکه اقدامات و برنامه‌هایی برای رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده، می‌باشد. راهبرد چگونگی دستیابی به اهداف را مشخص می‌کند. همچنین راهبرد به تعیین اهداف اصلی کوتاه و بلند مدت یک سازمان و پذیرفتن یک مسیر علمی و تخصیص منابع لازم برای رسیدن به این اهداف می پردازد.

تدوین راهبرد عبارت است از طراحی بلند مدت برای مدیریت مؤثر فرصتها و تهدیدهای محیطی و بررسی نقاط قوت و ضعف شرکت.

با توجه به تعاریف بالا هرگاه از عبارات هدف، چگونگی رسیدن به هدف، تخصیص منابع برای رسیدن به هدف، برنامه‌ریزی برای رسیدن به هدف، مدیریت موثر و پذیرفتن مسیر علمی استفاده شود می‌توان فهمید که همه دارند به واژه راهبرد اشاره می‌کنند.

چشم انداز:

" اگر توانستید کاری را تصور کنید ، حتما قادر خواهید بود آن را انجام دهید."

(والت دیسنی)

تعاریف مختلفی از چشم‌انداز سازمان ارائه گردیده است. بعضی از این تعاریف در زیر آورده شده:

- چشم انداز تصویری از آینده است ‌که سازمان قصد دارد در زمان مشخصی به آن دست یابد.

چشم انداز آرزوهای آتی سازمان در شرایط کنونی است.

چشم انداز مقصد نهایی سازمان است.

چشم‌انداز سازمان دارای مشخصات خاصی است. سازمان شایسته است چشم‌انداز خود را با درنظرگرفتن چنین مشخصاتی استخراج نماید. این مشخصات در ذیل ارائه گردیده است: 

- فرصت های موجود برای شرکت را نشان دهد .

- راه بهره جویی از فرصت ها را بنمایاند . 

- بلند پروازانه باشد . 

- منحصر به فرد باشد . 

- در کارکنان رضایت شغلی ایجاد نماید .

- استانداردهای بالایی را بنا گذارد . 

- در کارکنان ایجاد تعهد ، علاقه و غرور نماید .

- مسیر حرکت شرکت را به وضوح بیان کند .

- مشوق یادگیری باشد .

مخاطب را مشخص سازد . 

با توجه به تعاریف بالا می توان نتیجه گرفت که هرگاه از عبارات آینده سازمان، مقصد نهایی، آرزو‌های آتی، تصور آینده  استفاده شود می‌توان نتیجه گرفت که همگی توصیفگر واژه چشم انداز هستند.

ماموریت:

ماموریت سازمان همان فلسفه وجودی سازمان و علت برپایی سازمان خواهد بود. ماموریت سازمان بیان می‌دارد که سازمان چگونه می خواهد رقابت کند و برای مشتریان خود ارزش خلق نماید. 

درتدوین بیانیه ماموریت بایستی بتوان به پنج سؤال اساسی زیر پاسخ داد.که عبارتنداز: 

1. چه چیزی؟ (کالا و خدماتی که سازمان ارائه می دهد و در واقع چه نیازی از جامعه را با تامین این محصولات برآورده می سازد.)

2. چه کسی؟ (مشتریان چه کسانی هستند؟)

3. کجا؟(حیطه رقابتی کجاست؟)

4. چرا؟(هدف بهینه سازمان چیست؟)

5. چگونه؟ (ویژگیهای منحصر به فرد و مزیت های رقابتی سازمان در رسیدن به این هدف‌ها چیست؟ 

از نظر مسیر و جهت حرکت، ماموریت سازمانی به همه‌ی مدیران وحدت خواهد بخشید. ماموریت سازمانی باعث می‌شودکه همه‌ی کارکنان و مدیران سطوح مختلف سازمان دارای انتظارات مشترک گردند.

ماموریت سازمان باعث می ‌شود که افرادو گروه‌های ذی‌نفع، با گذشت زمان، دارای ارزش مشترک گردیده و این ارزش روزبه‌روز تقویت گردد. ماموریت سازمانی موجب پیدایش نوعی ارزش و هدف خواهد گردید که از طریق آن ، افراد خارج از سازمان ، آن ارزش‌ را معرفی شرکت خواهند دانست. در نهایت ماموریت سازمان موجب تایید و تقویت تعهداتی نظیر: بر عهده گرفتن مسولیت عملیاتی و نیز تضمین بقا ، رشد و سودآوری شرکت خواهد گردید. 

با توجه به تعاریف بالا متوجه می‌شویم که عبارات علت برپایی سازمان، فلسفه وجودی، خلق ارزش برای سازمان،‌ ویژگی‌های منحصر به فرد و مزیت رقابتی سازمان همگی معرف واژه ماموریت سازمان هستند.

هستان‌شناسی در ارتباط با کلمات کلیدی راهبردی

در این تمرین قصد داریم چند الگوی زبانی است که برای چند نمونه از کلمات کلیدی شامل راهبرد، دورنما، ماموریت و برنامه بلندمدت تعریف می‌شوند.

راهبرد

 از مطالعه‌ی چند تعریف از راهبرد و طبق تعریف‌های ارائه شده از راهبرد در کلاس می‌توان ۳ بخش کلی برای هر راهبرد در نظر گرفت:

۱-چه اهدافی تحقق یابد

۲-بر روی چه بخشی مثلا کالا یا بازار قرار است تاثیری گذاشته شود

۳-برای استفاده از فرصت‌ها یا تهدید‌ها باید چه کرد

بنابراین در هنگام مشاهده‌ی جمله‌ای که این ۳ را داراست احتمالا یک راهبرد است در واقع هرگاه با بیان یه هدف بر روی یک ناحیه‌ی مشخص شرایط خارجی را مورد بررسی قرار دهیم یک استراتژی تعریف کرده‌ایم.

برای مثال برای وزارت علوم و تحقیقات و فناوری :

بررسی و ریشه یابی عوامل منجر به رواج فرهنگ مدرک گرایی در جامعه و اتخاذ سیاست های مناسب برای تعدیل آن با هدف ارتقای کیفیت آموزش عالی و هدف جلوگیری از شیوع تقلب علمی 

- محدود کردن دخالت های نهادهای بیرونی در جهت برقراری و حفظ سلامت فضای آزاداندیشی و پرسشگری در دانشگاه

- اجتناب از برخوردهای انضباطی با رویکرد سیاسی و امنیتی و پذیرش و تحمل روحیه نقد و پرسشگری دانشجو و اعتماد به درستکار و درست اندیشه بودن قاطبه دانشجویان و هیئت علمی براساس اصل برائت اسلامی

در ابنجا در بخش اول شاهد یک راهبرد هستیم که در ادامه هدف استفاده از آن ذکر شده است و یک هدف بر روی جامعه تعریف شده است به منظور پاسخ به یک تهدید .

چشم‌انداز

در ابنجا این  به مفهوم چشم‌انداز،دورنما یا vision میپردازیم،این کلمه‌ی خلاصه‌ی وضعیت ایده آل سازمان است که هیچ گاه محقق نمی‌شود ولی جهت دهنده‌ی حرکت سازمان است.در حقیقت این چشم انداز است که وضعیت مطلوب رو به ما نشان می‌دهد.

چشم‌انداز همواره نگاه به سوی آینده دارد و اگر در جمله‌ای یک هرف یا اهداف مشخص با افعال آینده داشتیم که تحقق آن دشوار است احتمالا با یک چشم انداز مواجهیم

، چشم‌انداز، پاسخ به این پرسش است که در آینده میان/ بلندمدت می‌خواهیم به کجا برسیم .و در آن حتما یک زمان مشخص مثلا ۱۴۰۴ ذکر شده است.

برای سازمان مورد نظر ما یعنی وزارت علوم،تحقیق و فناوری در همان مثال بالا در برنامه‌ی وزیر محترم علوم این چشم انداز‌ها ترسیم شده است که قصد داریم به آن‌ها دست‌یابیم:

محدود کردن دخالت‌های نهادهای بیرونی هدفیست که برای ما ترسیم شده است تا به آن در این وزارتخانه دست یابیم.

برای تعیین یا بازنویسی چشم‌انداز سازمانتان،‌ از این سئوال ها کمک بگیرید:
• در ۱۰- ۱۵ سال دیگر در چه وضعیتی هستیم؟
• سازمان و یا پروژه ما چه موفقیت‌هایی را تا به حال کسب کرده ‌است؟
• سازمان و یا پروژه ما، زمینه‌ساز چه اتفاق سازنده‌ای شده ‌است و چه مشکل اجتماعی را برطرف کرده‌است؟
سعی کنید که بلند پروازانه و جسورانه به آینده فکر کنید. قرار است فلک را سقف بشکافید و طرحی نو در اندازید.

ماموریت

همان فلسفه وجودی سازمان خواهد بود. ماموریت سازمان بیان می‌دارد که سازمان چگونه می خواهد رقابت نموده و برای مشتریان خود ارزش خلق نماید. 
درتدوین بیانیه ماموریت بایستی بتوان به پنج سؤال اساسی زیر پاسخ داد.که عبارتنداز: 
1. چه چیزی؟ (کالا و خدماتی که سازمان ارائه می دهد و در واقع چه نیازی از جامعه را با تامین این محصولات برآورده می سازد.)
2. چه کسی؟ (مشتریان چه کسانی هستند؟)
3. کجا؟(حیطه رقابتی کجاست؟)
4. چرا؟(هدف بهینه سازمان چیست؟)
5. چگونه؟ (ویژگیهای منحصر به فرد و مزیت های رقابتی سازمان در رسیدن به این هدف‌ها چیست؟ 

بنابراین ماموریت عبارتی‌ست که به این سوالات پاسخ داده می‌شود و زمان افعال در آن حال است.

سیاست

سیاست به معنی تدبیر و حیله و در مدیریت راهبردی یک سری اصول و قواعد بصورت رهنمودی گسترده و کلی است که نشان دهنده راه برای مدیران د ر اتخاذ تصمیم می باشد .

سیاست ، دو مرحله تدوین استراتژی را به یکدیگر پیوند می دهد شرکتها از سیاستها استفاده می کنند تا مطمئن شوند که تمام کارکنان شرکت در هر تصمیم گیری مشارکت می کنند و اقداماتی انجام می دهند که به شرکت در دستیابی به ماموریت، اهداف و استراتژیهایش کمک می کند .

تاکتیک : 

تاکتیک علم اداره ی نیروها در صحنه است و سومین سطح از سطوح چهارگانه مدیریتی محسوب می گردد. تاکتیک را باید اجمالاً به شگردها و روشهای خاص برای پیشبرد برنامه استراتژیک با مقتضیات زمان و محیط تعریف کرد که عمدتاً پس از تدوین برنامه مورد توجه استراتژیستها قرار می‌گیرد.

تعاریف دیگر : تاکتیک تصمیم گیری های کوتاه مدت مطابق با وضعیت که تغییر می کند. این تصمیمات ، استراتژی های وظیفه ای و یا استراتژیها زیرین نیز نامیده می شوند .

برای تمییز تاکتیک و راهبرد باید به این نکات توجه کرد:

استراتژی ، تصمیمات کلی اختصاص دادن منابع مؤسسه برای تحقق هدفهای مؤسسه است ، در حالیکه تاکتیک در رابطه با به حرکت درآوردن این منابع ، یعنی به اجرا گذاشتن آنهاست . به این ترتیب تصمیم های تاکتیکی ، جزئیات تصمیمهای استراتژیک را در برمی گیرد تاکتیکها از اندیشه و اجراهای خیلی ویژه و کوتاه مدت تر شکل میگیرد که از جمله آنها می توان به تصمیماتی اشاره کرد که نه تمامی سازمان ، بلکه دربرگیرنده قسمتهای آن است که بیشتر مبتنی برطرحهای متکی برتجزیه و تحلیل های درون سازمانی و یک واسطه کمکی در تحقق پذیری استراتژی است .

منبع ۱

منبع ۲

منبع ۳

منبع ۴

منبع ۵