تمرین دوم بخش انفرادی

در این صفحه تمرین دوم بخش انفرادی آورده شده است.

بخش اول:

۱-۱-

            ۱-۱-۱- راهبرد اضطراری: راهبرد برنامه ریزی نشده، پاسخ برنامه ریزی نشده برای شرایط پیش بینی شده.

            مثال برای سازمان وزارت علوم تحقیقات و فناوری : قبلا پیش بینی میشد که دوره دکترا پزشکی باید بیش از 5 سال باشه تا پزشک مناسب تحویل جامعه داده شود ولی برنامه ریزی نشده بود و 4 ساله بود.

            ۱-۱-۲- استدلال از روی شباهت: خطایی در تصمیم گیری بدین صورت که شباهت‌های ساده بین چیز‌ها برای حل مشکلات پیچیده به کار می‌رود.

مثال برای سازمان وزارت علوم تحقیقات و فناوری : تصمیم به تبدیل آزمون های دکترا به آزمونی مانند جی آر ای و نظر خواهی راجع به آن. مقایسه آزمون دکترا با آزمون هایی چون «جی آر ای» که حتی در مقدمه آیین نامه جدید آمده، غلط انداز است. آزمون جی آر ای، آزمون ورود به دوره دکترا نیست بلکه یکی از شرایط ورود به دوره های کارشناسی ارشد و دکترا برخی از دانشگاه های آمریکا و کانادا (و نه کشورهای دیگر) است که مانند آزمون زبان حالت بسندگی دارد (یعنی داشتن حداقل نمره در آن برای درخواست ورود به دوره کافی است) و همه مراحل دیگر مانند پذیرش دانشجو و حتی حداقل نمره ای که در آزمون جی آر ای لازم است، از سوی دانشگاه تعیین می شود. 

            ۱-۱-۳- مدافعه ی شیطان: به معنی بهبود فرآیند تصمیم‌گیری با تولید طرح و تحلیل بحران یک طرح است.

            مثال برای سازمان وزارت علوم تحقیقات و فناوری : برای کار بهتر در زمینه پژوهشی و درگیر کردن رشته ها مختلف با برنامه ریزی راهبردی زمینه بهره مندی رشته های مختلف از مزایای پارک علم و فناوری فارس فراهم شده است. وزارت علوم پارک های فناوری را برای خودش تاسیس کرده است.

 

            ۱-۱-۴- اغفال از کنترل: خطای تصمیم گیری که در مورد پیش‌بینی توانایی یک فرد در کنترل حوادث بروز می‌کند.

مثال برای سازمان وزارت علوم تحقیقات و فناوری : اشتباه وزارت علوم در اجرای مصوبه بومی پذیری و اعتراض داوطلبان. رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی با اشاره به اعتراضات برخی از داوطلبان کنکور امسال گفت: وزارت علوم در اجرای مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی مرتکب اشتباه شده و اگر هم بنا بر اجرا بود باید برای سال آینده این کار انجام می شد. علی عباسپور تهرانی در گفتگو با مهر با بیان این مطلب افزود: در مورد بومی شدن، شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوبه ای داشت که البته با ابهاماتی همراه بود، به همین دلیل کمیسیون آموزش و تحقیقات نامه ای به وزارت علوم نوشت و درخواست کرد جزئیات این طرح به مجلس منعکس شود و ما اعلام کردیم که نگران هستیم مبادا طریقی در پیش گرفته شود که حق عده ای از داوطلبان ممتاز ضایع شود به همین دلیل درخواست کردیم قبل از هر کاری کمیسیون آموزش و تحقیقات در جریان قرار گیرد.

 

۱-۲-

            ۱-۲-۱-

نوع پیش فهم	تعریف راهبرد	تغییرات محیط	برنامه ریزی راهبرد	شکل گیری راهبردی	مراحل تکوین راهبرد
پیش فهم تجویزی	طراحی، تنظیم و ارزیابی کلیه ی اقدامات و عملیاتی که سازمان را قادر می سازد آینده را دقیق تر و روشن تر ترسیم نماید و اهداف سازمان را تصویر نماید.	سریع، غیرخطی و غیر قابل پیش بینی	وجود دارد	کنترل شده	بر پایه‌ی یک فرآیند تحلیلی و در قالب دستورالعمل‌های مشخص
پیش فهم توصیفی	فرآیند تصمیم گیری مبتنی بر آزمایش و تجربه. در شرایط غیرقابل پیش بینی امکان انتخاب راهبردهای دقیق و مشخص وجود ندارد.	کند و اندک	وجود ندارد	غیرقابل پیشبینی	بر پایه‌ی نظریاتی که راهبرد را حاصل خلاقیت و شهود می‌داند و نه روش‌های فرآیندی

 

            ۱-۲-۲-

            توصیف بیانیه ی آرمان برای سازمان وزارت علوم تحقیقات و فناوری:

o        دستیابی به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه آسیای جنوب غربی با تأکید بر جنبش نرم افزاری و تولید علم

o        سند نقشه جامع علمی کشور

o        دستیابی به جایگاه اول علم و فناوری در جهان اسلام و احراز جایگاه برجسته علمی و الهام بخش در جهان

o        سیاست های کلی علم و فناوری

 

            توصیف بیانیه ی ارزش برای سازمان وزارت علوم تحقیقات و فناوری:

o        حفظ موازین اسلامی و ارزش های فرهنگی و اجتماعی در استفاده از علم و فناوری

o        تعلیم و تربیت مبتنی بر ایمان، برخورداری از مکارم اخلاقی و عاملیت به احکام اسلامی

 

            ۱-۲-۳-

            راهبرد به عنوان طرح نوعی کار آگاهانه و یا مجموعه‌ای از رهنمود‌ها است که برای مقابله با وضیعت و یا رخدادی خاص در آینده، پیش‌بینی می‌شود. این نوع از راهبرد دو ویژگی دارد راهبرد‌ها پیشاپیش نسبت به اتفاقات ساخته می‌شوند و توسعه‌ی آنها آگاهانه و هدفمند است.

راهبرد به عنوان نیرنگ ضمن اینکه تعارف راهبرد به عنوان طرح را دارا می‌باشد دارای ویژگی خاصی است که منجر به نیرنگ و مانوری زیرکانه در مقابل رقبا می‌شود.

راهبرد به عنوان الگو به دنبال توسعه ی راهبرد است که می‌تواند هم به صورت طرح و یا نیرنگ باشد ولی مهمترین گام در محقق‌سازی راهبرد‌ها است لذا در این تعریف راهبرد الگویی در جریان تصمیم‌ها است. این تعریف راهبرد برای عملیاتی نمودن یک چارچوب قابل لمس و معنی دار برای هدایت و مدیریت مطالعات در خصوص شکل‌ گیری راهبرد ابداع شده است.

راهبرد به عنوان موقعیت یک موقعیت است. راهبرد با این تعریف به یک نیروی میانجی یا هماهنگ کننده بین سازمان و محیطش (یا بین موقعیت درونی و بیرونی) تبدیل می‌شود.

راهبرد به عنوان نگرش به درون سازمان می‌نگرد. در اینجا راهبرد یک نگرش است که محتوای آن نه فقط از یک موقعیت منتخب بلکه از روشی عمیق و ریشه دار برای درک جهان تشکیل شده است.

 

۱-۳-

            ۱-۳-۱-  رایموند تفکر راهبردی را به دو حالت راهبرد به عنوان ماشین هوشمند و راهبرد به عنوان تصور خلاق تقسیم می کند. که اولی همان است که به طور کلی برنامه ریزی راهبردی می نامیم و دومی همان تفکر راهبردی است. دوگانگی بین خلاقیت و تحلیل را بیان می کنند.

            ۱-۳-۲- Liedtka با پیروی از مدل Mintzberg مدلی را توسعه داد که تفکر راهبردی را به عنوان یک روش ویژه ی تفکر با خصوصیات کاملا واضح و مشخص تعریف می کند. اجزای تفکر راهبردی این مدل را در شکل زیر می بینید.

            ۱-۳-۳- این نسبت در مدل Heracleos توضیح داده می شود.  تفکر راهبردی و برنامه ریزی راهبردی در فرآیندی دیالکتیک به هم مرتبط اند جایی که هر دو برای مدیریت راهبردی موثر ضروری هستند و وجود هر کدام لازم و ناکافی است. ابزار هایی که هر یک در هر مرحله از مدیریت راهبردی به کار گرفته می شوند خودشان مهم نیستند آنچه مهم است آن است که از آن ها به عنوان وسایل ترغیب مجموعه ی اندیشه ی تحلیلی و خلاقانه استفاده می شود.

 

۱-۴-

            ۱-۴-۱-

o        فقدان مدیریت قاطع برای اجرای برنامه های راهبردی: این مسئله در موفقیت برنامه های راهبردی و اجرای به موقع و مناسب آن ها بسیار تاثیرگذار است. چنان چه مدیریت قاطعی وجود نداشته باشد افراد طبق برنامه پیش نمی روند و کار دچار بی نظمی و تاخیر می شود.

o        عدم اعتقاد راسخ به ضرورت تدوین برنامه در بین مدیران مجموعه: اگر مدیران مجموعه به این برنامه ها اعتقاد راسخ نداشته باشند نسبت به اجرا و حساسیت آن ها بی توجه خواهند بود و حتی در مواردی ممکن است به کل مخالف باشند و خودشان باعث اختلال در این برنامه ها شوند.

o        کم توجهی به نقش محیط بیرونی در برنامه ها: کم توجهی به محیط بیرونی باعث می شود برنامه ها آن طور که پیشبینی میشده پیش نروند و با مشکلاتی مواجه شوند که قبلا به آن ها توجه نشده بوده. در هر برنامه ی راهبردی باید به محیط درونی و بیرونی توجه شود و شرایط به طور کامل بررسی شود.

            ۱-۴-۲-

o        در مورد عامل دوم که در سوال قبل مطرح شد قانون مشارکت می تواند گره گشا باشد. با درگیر کردن مدیران در این برنامه ها می توان در آنها اعتقاد راسخ به اجرای برنامه ها را ایجاد کرد.

o        در مورد عامل سوم قانون رقابت که مربوط به رقبا در محیط بیرونی است تاثیر گذار است زیرا باید از کارکرد ها و عملکردهای آنها اطلاع داشته باشیم و سعی در برتری کنیم.

 

۱-۵-

            ۱-۵-۱- مصاحبه کننده معتقد است که راهبردهای شرکت های بزرگ (همچون TOYOTA و GM) خیلی متفاوت نیستند. چون توانمندی آن ها یکی است قابلیت ها نزدیک به هم است تمرکزهای درونی برای فرآیند های سازمانی خیلی شبیه به هم است محیط مشابه در رقابت دارند (تهدید ها و فرصت های مشابه) بنابراین خروجی برنامه ی راهبردی آنها نمی تواند متفاوت باشد.

            ۱-۵-۲- عمده ی تمرکز سازمان‌ها در بحث راهبرد به طرف تقویت قابلیت یادگیری بخش های مختلف سازمان و به تبدیل کردن جهت گیری های راهبردی و چشم انداز راهبرد سازمان به برنامه های عملیاتی برای تحقق آن برنامه ها تبدیل شده است.

 

۱-۶-

            ۱-۶-۱- معتقد است که مدل طراحی فرآیند مدیریت در ژاپن طبق شکل زیر از فرآیند پیوندی تبعیت می کند.

            ۱-۶-۲- از ویژگی های زیر پیروی می کند:

o        تمرکز: توازن خلاقیت و جهت‌گیری نظارتی 

o        جریان: از مدیران ارشد به پایین یا از سطوح پایین مدیریت به مدیران ارشد

o        مشارکت: درگیری افراد در برنامه ریزی

o        سازگاری: تسهیل انطباق پذیری با تغییرات محیط داخلی و تغییرات محیط رقابتی خارجی صورت می‌پذیرد.

 

بررسی عوامل داخلی و خارجی سازمان علوم تحقیقات و فناوری و ارائه ی چند راهبرد

با تحلیل عوامل داخلی و خارجی یک نقطه قوت ، یک نقطه ضعف و یک موقعیت تهدید آفرین و یک موقعیت فرصت ساز را برای سازمان منتخب گروه خود بیابید
سپس با تحلیل سوات از هریک از چهار گونه راهبرد سوات  یک راهبرد بنویسید و هر  چهار راهبرد پیشنهادی خود را  را در برگه شخصی خود در گروه درسی تان  درج نمائید تا در جلسه گروهتان برای انتخاب بهترین پاسخ مورد بررسی قرار گیرد

 

با توجه به وضعیت موجود در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در این تمرین به بررسی نقات قوت، ضعف و موقعیت های فرصت ساز برای این سازمان پرداخته می شود و در انتها چهار راهبرد ارائه می شود.

 

نقاط قوت : (عامل داخلی)

·         توزیع امکانات آموزش‎عالی در سراسر کشور

·         روند روبه رشد دسترسی به آموزش‎عالی

·         وجود شیوه‎های متنوع دسترسی به آموزش‎عالی

·         مشارکت بخش خصوصی در آموزش‎عالی

·         گسترش دوره‎های تحصیلات تکمیلی

·         رشد سریع تعداد مقالات علمی

·         ایجاد قطبهای علمیوجود اعضاء هیأت علمی با تجربه و توانمند

·         وجود سوابق و تجربیات علمی در کشور

·         وجود افراد صاحب نظر

·         وجود اعضای هیأت‎علمی برجسته

·         امکانات مالی و انسانی در بخش خصوصی

 

نقاط ضعف : (عامل داخلی)

·         پایین بودن میزان دسترسی به آموزش‎عالی

·         تأکید بیش از حد نظام آموزش به انتقال دانش بجای ایجاد زمینه‎های ابداع و نوآوری و تقویت روحیه کارآفرینی و پژوهندگی

·         پایین بودن سهم تحصیلات از کل آموزش‎عالی

·         متناسب نبودن جایگاه مادی و معنوی پژوهشگران و فناوران

·         جذابیت کمتر فعالیتهای پژوهشی و فناوری نسبت به بخشهای تولیدی و بازرگانی

·         ضعف ارتباطات بین‎المللی پژوهشگران، فناوران و مراکز پژوهشی و فناوری کشور

·         ارتباط ضعیف دانشگاه و صنعت

·         سوء استفاده از عناوین علمی و پژوهشی

 

فرصت ها : (عامل خارجی)

·         حمایت رهبری از توسعه فعالیت های علمی کشور

·         وجود رئیس جمهور (و تیم دولت) دانشگاهی

·         ایجاد معاونت علم و فناوری ریاست جمهوری

·         استقبال مدیریت کلان کشور (مجلس، معاونت برنامه ریزی راهبردی ریاست جمهوری و ...) از پژوهش، برنامه ریزی و استاندارد سازی خدمات

·         حمایت تمام عیار مسئولین عالی مرتبه نظام از تولید علم و نهضت نرم افزاری

·         هدایت راهبردی سند چشم انداز 20 ساله

·         توجه مقامات عالی رتبه کشور به حمایت از نخبگان

·         توجه ویژه به گسترش نهضت نرم‎افزاری در کشور

·         رویکرد دانش محور به اقتصاد ملی در برنامه چهارم توسعه

·         توجه به اهمیت توسعه فناوری درسیاست‎های کلان ملی

·         آموزش مجازی

·         وجود منابع علمی و مدیریتی قابل دسترس در شبکه اطلاعات جهانی

 

تهدید ها : (عامل خارجی)

·         مدرک‎گرایی

·         ضعف به کارگیری یافته های پژوهش

·         عدم خودباوری و عدم اطمینان به پژوهشگران و فناوران داخلی

·         نبود باور جدی برای به کارگیری یافته‎های پژوهشی در امور اجرایی

·         فقدان زیر ساختهای قانونی، فرهنگی و ساختاری برای حمایت از مالکیت فکری

·         رشد فقط کمی مؤسسات آموزش‎عالی غیرانتفاعی و توجه ناکافی به رشد کیفی در ‌آنها

·         مدرک‎گرایی

·         کثرت جمعیت تحت پوشش

·         گسترش دانشگاه ها و افزایش تعداد دانشجویان

·         پایین بودن میزان رضایت از دریافت خدمات

·         افزایش سطح آگاهی و انتظارات ذی نفعان

 

راهبردهایS_T : (کاهش خسارت های ناشی از تهدید ها با استفاده از نقاط قوت)

·         افزایش دسترسی به مقالات علمی

·         حمایت از یافته‎های پژوهشی و مالکیت فکری

·         تعیین تعدادی از دانشگاه‎ها و حمایت از آنها برای رسیدن به سطح بین‎المللی

·         اعطای مجوز و گسترش آموزش‎عالی براساس نتایج ارزیابی علمی و نظام اطلاعات

·         کنترل استانداردهای دانشگاه‎ها و مؤسسات براساس ارزیابی‎های به هنگام

·         اعطای بودجه‎ براساس نتایج ارزیابی و میزان هماهنگی درنهایت ذی‎نفعان آموزش‎عالی

 

راهبردهای W_T : (کاهش نقاط ضعف و دوری از تهدید ها)

·         اهتمام به حفظ ارزشهای فرهنگی،‌ اجتماعی، اسلامی

·         افزایش ارتباط سیاستهای علم و فناوری با نیازهای جامعه و حوزه‎ای فرهنگی و اقتصادی

·         واگذاری فعالیتهای قابل واگذاری به‌ مؤسسات وابسته

·         ارائه سیستمهای رایانه‎ای برای ابلاغ به هنگام تصمیم‎ها به دانشگاهها

·         کنترل و ارائه بودجه و مجوزها براساس نتایج ارزیابی

·         انتقال کارمندانی که به صورت غیرتخصصی فعالیت می‎کنند به مؤسسات وابسته

·         تعدیل نیروهای زیردیپلم

·         اصلاح ساختار خرد و سازماندهی دوباره امور وزارت به نحو کارامد

·         برنامه ریزی برای اجرای منشور اخلاقی

·         توسعه و توانمندسازی سازمانی، گروهی و فردی در وزارت

·         عزم جدی که در اصلاح ساختار و جا انداختن تفکر سیستمی از سوی مدیریت ارشد

·         سرعت عملی در ایجاد یا اصلاح قوانین لازم

راهبرد های S_O : (به دست آوردن فرصت ها با استفاده از نقاط قوت)

·         ارتقاء کیفی قطبهای علمی

·         بومی سازی فناوری

·         گسترش مشارکت بخش خصوصی در علوم، تحقیقات و فناوری

·         توسعه دوره‎های تحصیلاتی تکمیلی

·         توسعه مشارکت بخش خصوصی در آموزش‎عالی

·         توسعه شیوه‎های نوین آموزش

·         احیای تاریخ علمی و فرهنگی اسلام و ایران

·         ترویج معیارهای اخلاقی در پژوهش و فناوری

·         بومی سازی فناوری

·         توسعه فرهنگ خودباوری و معرفی تاریخ فرهنگ و علم اسلام و ایران

·         ایجاد سیستمهای مکانیزه جمع‎اوری اطلاعات

·         ایجاد سیستم‎های نظارت و ارزیابی پیشرفته

·         ایجاد سیستمهای خودارزیابی

·         واگذاری برخی از ارزیابی‎ها به دانشجویان، اساتید، مؤسسات علمی و ..

 

راهبردهای W_O : (کاهش نقاط ضعف سازمان با استفاده از فرصت ها)

·         مأموریت‎گرا و تقاضا محور کردن پژوهش‎های کشور

·         تقویت ارتباط دانشگاه و صنعت

·         تنوع بخشی و افزایش اعتبارات تحقیقاتی

·         افزایش اعتبارات تحقیقاتی

·         توسعه ظرفیت منابع انسانی در سطوح تحصیلات تکمیلی

·         توسعه تربیت هیأت‎علمی آموزش و پژوهش

·         افزایش و تنوع بخش به اعتبارات تحقیقاتی

·         تهیه سیستم آماری به روز از نخبگان و یکسان‎سازی، شفاف‎سازی قانون و نوع حمایت‎ها

هستان شناسی برای توصیف واژگان کلیدی

در این تمرین توصیفی صریح از تعدادی از واژگان کلیدی دامنه ی راهبردی ارائه میشود.

 

راهبرد:

واژه «استراتژی» (Strategy) که اکنون در زبان فارسی از آن به «راهبرد» تعبیر می شود مفهومی است که از عرصه نظامی نشأت گرفته و بعداً در سایر عرصه ها از جمله اقتصاد، تجارت و به ویژه عرصه سیاست و مملکت داری از کاربرد زیادی برخوردار شده است.

راهبرد یک عنصر در یک ساختار چهار بخش است: اولین بخش اهدافی که باید به آنها دست یافت می باشد. دومین بخش راهبرد های موردنظر برای دستیابی به آن اهداف چگونگی تخصیص منابع برای این منظور است. سومین بخش تاکتیک ها به مفهوم استفاده عملی از منابع اختصاص یافته می باشد. چهارمین بخش خود منابع و راه ها و روش ها هستند. بر این اساس راهبرد معمولاً شکاف بین اهداف و تاکتیک ها را پر می کند.

به عنوان مثال در ارتباط با سازمان مورد بررسی ما (وزارت علوم و تحقیقات و فناوری)

اداره کردن امور دانشگاهها و موسسات آموزش عالی تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

 

چشم انداز:

چشم انداز یا دور نمای سازمان به معنای مقصد و آرمان سازمان است. آینده ای است واقع گرایانه، محقق الوقوع و جذاب برای سازمان؛ چشم انداز کلید رهبری است؛ تبیین سرنوشت آینده ه بتر، موفقیت آمیز یا مطلوب تر سازمان نسبت به حال ؛ ایده ای است که آن چنان تولید انرژی می کند که در واقع با به کارگیری مهارت ها ، استعدادها و منابع ، محقق کردن آن آینده را به طور جهشی آغاز می کند؛ چشم انداز اولین مرحله پاسخ به تحول سازمان است؛ در نهایت می توان گفت؛ چشم انداز به این پرسش پاسخ می دهد:

"ما می خواهیم به کجا برسیم؟"

ویژگی های چشم انداز عبارتند از:

چشم انداز ، برای همه افراد یک سازمان ، معنی آفرین است.

چشم انداز در سازمان ، چالشی ارزشمند ایجاد می کند.

چشم انداز، تولید انرژی و نیرو می کند.

چشم انداز ، آینده را به زمان حال می آورد.

چشم انداز، هویت مشترک سازمانی را توسعه می دهد.

ایجاد باور مفید و مهم بودن در افراد؛

متمرکز کننده منابع و تصمیمات در جای خود؛

ارتقای افراد به سطوح عالی تعهد و عمل؛

هدایت کننده توانایی های افراد در یک جهت مشترک؛

                                                                     

ماموریت :

مأموریت یک سازمان، مقصود یا فلسفه وجودی آن سازمان است بنابراین آن را از سایر سازمان ها جدا ساخته و دامنه فعالیت های سازمان را روشن می سازد. مأموریت سازمان عبارت است از بیان نگرش و دیدگاه ها، اگر در بیان مأموریت بیش از حد محدودیت قائل شویم، مانع از رشد خلاق سازمان خواهیم شد. از طرف دیگر اگر مأموریت سازمان به شیوه ای بسیار کلی و به گونه ای بیان شود که هیچ یک از راهبردهای محتمل حذف نگردد، فاقد هر نوع کارایی خواهد شد. در تدوین مأموریت سازمان باید از عبارت ها و جمله هایی استفاده کرد که در برگیرنده دیدگاه های مختلف باشد تا نیازهای گوناگون تأمین شود.

برای تعریف ماموریت سازمان به چهار سؤال زیر پاسخ داده می شود

1. چه چیزی ؟
2. برای چه کسانی؟
3. چگونه ؟
4. چرا ؟

 

 

منابع:

http://www.hamshahrionline.ir/details/33082

traininghrd.nigc.ir/utils/getFile.aspx?Idn=28943

http://mehdi-jalali.blogfa.com/post-55.aspx

 

 

معرفی

اینجانب رکسانا بالش زر به شماره دانشجویی 89101204 هستم و این ترم درس برنامه ریزی راهبردی فناوری اطلاعات  را با مهندس ابطحی دارم.

این صفحه شامل تمرینات و فعالیت های مرتبط به این درس بنده خواهد بود.